2010 - editie 2010 - deelnemers - dagboek - fotoverslag - verslag 2009 - editie 2009 - deelnemers - Art Festival 2008 - editie 2008 - dagboek - deelnemers 2007 - editie 2007 - dagboek - deelnemers 2006 - editie 2006 - dagboek - deelnemers - verslag 2005 - editie 2005 - dagboek - deelnemers 2004 - editie 2004 - dagboek - deelnemers 2003 - editie 2003 - dagboek - deelnemers 2002 - editie 2002 - dagboek - deelnemers 2001 - editie 2001 - dagboek - deelnemers 2000 - editie 2000 - dagboek - deelnemers Hirado Organisatie Contact Link

bekijk ook het algemene dagverslag van 9 - 23 september | 24 september - 7 oktober | 8 - 21 oktober | 22 oktober - 4 november lees ook het persoonlijke dagverslag van Armand | Henk | Mandy | Hans Dagboek: door Henk Fresen (dierenbeelden) (bijgewerkt tot en met 06/10/2005) Vrijdag 9 september Nadat ik via Londen en Tokio uiteindelijk in Fukuoka was aangekomen stond Armand me op te wachten op het vliegveld. Ik moet zeggen dat ik toen aardig moe was, al met al was het toch een reis van 24 uur. Nadat we onze spullen naar hotel Sunroute hadden gebracht zijn we een hapje gaan eten en een biertje gaan drinken. Terug in het hotel heb ik Armand's echtgenote Mioko ontmoet die ook professioneel danst. Zaterdag 10 september De volgende dag hebben we samen ontbeten waarnaar we de bus naar Sasebo hebben genomen. Dit is een rit van ongeveer 2 uur door een typisch Japans landschap met veel bergen en bos. In Sasebo werden we opgehaald door Ymke, een Nederlandse die op het stadhuis van Hirado werkt en vloeiend Japans spreekt, en Hotta-san (spreekt ook goed Japans). Bij Hirado aangekomen zijn we niet de daar aanwezige brug overgestoken maar met een boot overgevaren (leuk idee, bedankt). Op de kade werden we opgewacht door een groep enthousiaste mensen en natuurlijk een fotograaf. Nadat men ons onze accommodaties had laten zien had men 's avonds een heel gezellig welkomstfeest voor ons georganiseerd. Het was er gezellige druk en er werd namens de burgemeester een speech voorgelezen waarna Armand en ik ook onze goed voorbereide speech hebben gehouden, alles vlot vertaald door Ymke. Zondag 11 september Na lekker uitgeslapen te hebben werd ik opgehaald door Ruriko die me naar café het Carillon bracht waar we een goed engels sprekende 'volunteer guide' Yoshio Koteda ontmoetten die zeer veel over de geschiedenis van Hirado weet en ons daar graag in liet delen. Koteda-san gaf ons een rondleiding door Hirado en nam ons mee naar het Matsura museum en de daar gelegen prachtige tuin met traditioneel Japans theehuis. In deze tuin (en overal trouwens) zie je prachtige grote zwarte vlinders (agehacho) en hoor je ontelbare cicaden sjirpen. 's Avonds zijn we bij vrienden van Inoue-san, Mori-san en zijn vrouw Satsuki-san, uitgenodigd. Hier hebben we onder het genot van heerlijk Japans eten en een biertje over de Japanse cultuur gesproken. Maandag 12 september Vanmorgen om 9 uur hebben we een ontmoeting met de bergemeester van Hirado gehad. Hij vertelde ons over de aloude betrekkingen tussen Japan (Hirado) en Nederland en hij hoopte dat het uitwisselingsproject wederom een succes zou worden. Hierna heb ik met Inoue-san, Mori-san en Ymke een werkbespreking gehouden over wat ik de komende maand ga doen. 's Avonds om 19:00 uur had ik mijn eerste workshop 'Tenkei'. De interesse was behoorlijk, er kwamen ongeveer 12 mensen die allemaal erg ijverig gewerkt hebben. Tijdens deze workshop maakte ik trouwens mijn eerste aardbeving mee. Om ongeveer 20:30 schudde het hele gebouw even. Na mijn workshop had ik een meeting met 2 mensen van Shikamachi Highschool die gaan kijken in hoeverre ze mijn 'Hirado beeld' kunnen realiseren en hebben we gesproken over welke was we gaan gebruiken. Afwachten dus. Dinsdag 13 september Samen met Ymke heb ik vanmorgen eerst de vitrine voor de Tenkei expo ingericht. Tenkei zijn kleine bronzen beeldjes die gebruikt worden in combinatie met bonsai. De vitrine staat opgesteld in de hal van het gemeentehuis en er komt dus veel publiek langs. Nadat alles op z`n plaats stond heeft Ymke er in het Japans naamkaartjes bijgemaakt en kreeg het de goedkeuring van het in het gemeentehuis aanwezige personeel. Hierna ben ik boodschappen gaan doen en dan zie je gelijk een behoorlijk verschil tussen de Japanse en de Nederlandse eetcultuur. Zie je in de Nederlandse supermarkt nauwelijks (verse) vis, hier ligt werkelijk een overdaad aan blinkend verse vis die de indruk geeft zo weer te kunnen zwemmen. Er liggen natuurlijk ook veel producten die wij niet kennen en waarvan je niet in de verste verte weet hoe je ze moet bereiden. Je kunt immers geen verpakkingen lezen. `s Middags ben ik naar het Hirado kasteel geweest waar de familie Matsura 800 jaar de scepter zwaaide. Dit kasteel dat in 1613 door brand verwoest werd, werd weer opgebouwd en was klaar in 1718. Vanuit het kasteel dat 50 meter boven de zeespiegel ligt heb je een prachtig uitzicht over Hirado. Pas alleen wel op dat je er niet van af waait. Woensdag 14 september Na het ontbijt ben ik met Ruriko-san en Inoue-san koffie gaan drinken bij Nagashima-san. Hollandse koffie, zei hij. Het was een grote kop koffie met een dikke laag bruinachtige zoete room. Ik weet niet waar ze in Nederland deze koffie schenken maar het was wel lekker. Na de koffie zijn we naar Inoue`s kantoor gegaan waar hij me een mountainbike overhandigde die van zijn dochter geweest is. Nadat hij de ketting nog even geolied had was ik klaar om de omgeving op 2 wielen te verkennen. Toen een gesprek gehad met Machida-san over het schema van mijn shamisen lessen. `s Middags nog wat boodschappen gaan doen. Je kunt hier echt heel leuk winkelen. De hoofdstraat is een lange straat met aan beide kanten veel typisch Japanse winkels met een open pui en uitgestalde waar. Ook ben ik in een theewinkel geweest waar de eigenaresse me van alles liet proeven en ruiken. Ze vertelde honderduit over verschillende soorten thee (ocha) en toen ik wegging zei ze dat ik als ik in de buurt was altijd mocht komen proeven. Het valt me steeds op hoe aardig de mensen hier zijn. `s Middags om 16:30 ben ik met Ymke naar sado (theeceremonie) geweest. We werden hartelijk ontvangen door Hotta-sensei. In een schitterend traditioneel Japans huis in serene stilte mocht Ymke onder het toeziend oog van de lerares en haar dochter laten zien dat zij de technieken al heel behoorlijk beheerst. Dat het niet makkelijk is merkte ik al snel toen ik zelf voor Hotta sensei een kop klaar mocht maken. Je doet heel snel iets verkeerd. Ze zei overigens wel dat het erg lekker was, ik had precies de juiste dosering genomen. `s Avonds met Inoue-san en z`n neef Yasu-san wat gegeten en in verschillende bars nog wat cultureel hoogstaande gesprekken gehouden. Donderdag 15 september Toen ik vanochtend opstond was het prachtig weer, zodat ik na het ontbijt besloot om maar eens een stuk te gaan fietsen... Dat viel dus behoorlijk tegen, want de Bergen zijn hier erg stijl! Ik ben onder andere naar het graf van William Adams geweest, die als navigator op het Nederlandse schip `De Liefde` de eerste Engelsman was die Japan betrad. `s Middags belde gids Koteda san of ik zin had om mee te gaan naar Imoto san die een mooie antiekzaak heeft en als hobby een mooie collectie bonsai. Van zijn privé-collectie kunstvoorwerpen heeft hij een museum gemaakt, dat door geïnteresseerden bezocht kan worden. Na het bezoek aan zijn museum vroeg hij of ik shiitake (paddestoelen) lustte. Mijn maag rammelde, dus ik knikte heftig van jaaa. We stapte in zijn auto maar na enige tijd door de bergen rijden dacht ik dit is een echte fijnproever, hoe vind je zo`n restaurantje? Tot we stopten bij de grootste shiitake kwekerij van Kyushu, waarvan hij de eigenaar bleek te zijn. Daar kreeg ik een grote zak verse paddestoelen die ik nog even klaar moet maken in m`n appartement. Daarna zijn we naar het huis van de kunstschilder Toshi Ishizaka geweest, die ook Engelse converstie geeft en door wie ik ook al weer werd uitgenodigd om te komen eten. Vrijdag 16 september Vandaag is de dag dat we de eerste gieting gaan doen op de Shikamachi Highschool. Maar omdat dat pas vanmiddag is ben ik eerst even mijn verslagen naar Ymke gaan brengen op het gemeentehuis. Op de terugweg nog even wat dagelijkse boodschappen gaan doen bij de supermarkt. Het valt hier op dat vrouwen hun parasol buiten de supermarkt ophangen om hem, als ze weggaan, weer mee te nemen. Kennelijk worden ze nooit gestolen, want hetzelfde zie je ook met paraplu`s. Die worden bij het betreden van een gebouw allemaal in een bak geplaatst, wat bij ons in Nederland toch ondenkbaar zou zijn. Ook de service in de winkels is echt ongeëvenaard. Toen ik even een gebakje ging kopen in een hele mooie zaak, werd dit prachtig ingepakt en na het betalen werd het niet over de toonbank aangereikt maar liep ze netjes om en gaf het me. Het zijn misschien maar kleine verschillen maar ik vind het toch net iets leuker. Vanmiddag dus naar de Shikamachi Highschool geweest om de eerste tonijn voor het Hirado beeld te gieten. Na een mooie rit, waarbij ik voor het eerst de oranje/rode brug die Hirado met Kyushu verbindt overging kwamen we bij de school aan. Het is een school zoals zovele in Japan: gelige vierkante gebouwen en sportvelden. Achter de school ligt een grote werkplaats waar al een flinke ketel met brons stond op te warmen. Na ontvangen te zijn door Noda san en Yamaura san lieten ze ons de door hen gemaakte mal zien en waar ruim 4 uur aan gewerkt was. De vis, die ik dus eigenlijk liever zelf in elkaar had willen zetten hadden zij dus al in elkaar gezet. Ook hadden ze de borstvinnen maar alvast wat ingekort. Ik moest dus wel even schikken, maar ze doen natuurlijk ook hun best. Nadat iedere helft van de mal met een grote brander heetgestookt was werd het sein gegeven dat het brons ook op de juiste temperatuur was: 1250 graden Celsius! Iedereen werd in gereedheid gebracht, de mensen die de smeltkroes moesten dragen, een jongen met een meterslange pyrometer om de temperatuur van het brons de checken enz. De mensen die de smeltkroes droegen hadden speciale beenbeschermers aan, droegen een leren schort en hadden een helm op met een kap om het gelaat te beschermen, want het is natuurlijk erg gevaarlijk werk. Nadat er nog wat chemicaliën bij het brons gevoegd werden om gasvorming tegen te gaan gaf Ureshino san het teken dat er gegoten kon worden. Iedereen was duidelijk opgetogen, dat het tot zover goed was gegaan. Het was voor hen namelijk de eerste keer dat ze brons goten. En nu dus maar hopen dat hij gelukt is want wegens grote drukte op de school kunnen ze maximaal nog 1 keer gieten. Ook de kocho sensei, het hoofd van de school, Moriko san, kwam geïnteresseerd kijken of het gelukt was maar dat weten we dinsdag 20 september pas, want dan wordt de mal geopend. Afwachten dus. Zaterdag 17 september Vanmorgen iemand ontmoet die sieraden van glas maakt. Hier heeft hij een jaar voor in Italie (Venetie) gestudeerd! `s Middags naar de Hiradosho (basisschool) geweest om een workshop aan kinderen van 5 a 6 jaar te geven. Dit was erg leuk maar ook erg vermoeiend. Toen we, Inoue san, zijn dochter Chihiro san en ik bij de school aankwamen werden we heel spontaan door de kinderen begroet. Het was de bedoeling dat we een eend gingen maken en dat ik dat 1 keer voor zou doen en dan zij. Maar ik was nog maar half op weg met mijn eend toen het eerste kind al voor me stond of ik de zijne even wilde doen. Binnen een mum van tijd stond er een hele groep om me heen en was ik als een wilde eend aan het kleien. Het zweet voelde ik langs mijn hele lijf lopen. Het was er ook nog bloedheet ook. Na afloop hield een van de kinderen nog een dankwoordje en gingen we met z`n allen op de foto. Al met al was het erg druk maar ook erg leuk. `s Avonds nog naar en Koreaans uitwisselingsproject geweest in de Hokubukominkan waar kookles werd gegeven. Zondag 18 september Vanmorgen kwam Inoue san met z`n dochter Chihino san een rijstkoker naar mijn appartement brengen. Daarna zijn we naar de Komyoji tempel van Seyama san gewandeld. Daar aangekomen liet Seyama san ons de hele tempel zien en trok hij speciaal voor mij z`n hele gewaad aan. In de tempel heb ik echt mijn ogen uit gekeken. Het is erg indrukwekkend, maar er hangt een hele rustgevende sfeer. De muren en plafonds zijn schitterend beschilderd met bloemen, planten en vogels. Hier ga ik zeker nog eens heen, ook de weg er naar toe vanaf mijn appartement is erg mooi. `s Middags een lange bespreking met Yamaura san van de Shikamachi Highschool over het gieten van het Hirado-beeld. Het is voor de school, dat natuurlijk geen bedrijf is, erg moeilijk om mijn plannen uit te voeren. Dinsdag 20 september kijken we eerst of de tonijn is gelukt. Als dat niet zo is ga ik enkele kleinere en compactere objecten maken, die ze waarschijnlijk beter kunnen gieten. Maandag 19 september Half 7 was ik er vanmorgen uit, want ik heb veel te doen vandaag. Ben gelijk aan het werk gegaan want ik wil een nieuw object maken. Tussendoor de was gedaan en de porties klei voor de 2 workshops van morgen klaargemaakt. En vanavond heb ik een workshop Tenkei om 19:00 uur. Ik hoop dat ik een beetje fit zal zijn maar op het moment dat ik dit schrijf (18:30) vallen mijn ogen al bijna dicht. dinsdag 20 september Vanmorgen opgehaald door Ruriko-san, waarna we naar het gemeentehuis gingen waar Koteda-san en Inoue-san op ons wachtten. Van hieruit vertrokken we met de auto naar de Himosashi elementary school waar ik twee workshops zou geven. Dit is een rit van ongeveer een half uur door een prachtig landschap. Bij de school aangekomen werden we hartelijk ontvangen door de directrice (jawel). Na een praatje en een kom groene thee gingen we de trap op want het klaslokaal was boven. Op de verticale kanten van de treden staan allerlei wetenswaardigheden geschreven (10cm is 1 decimeter, 100cm is 1 meter) zodat de kinderen tijdens het traplopen toch nog wat opsteken. Over efficiëntie gesproken! In de klas werd ik hartelijk ontvangen en ieder kind laat graag horen dat hij of zij een paar Engelse woorden kent. Dit waren kinderen van 11 en 12 jaar en we hebben een eend gemaakt. Die maak ik met alle klassen want dit is een vrij makkelijke vorm, al is hij voor de kinderen toch wel behoorlijk moeilijk (en ook voor de leraressen en de directrice die ook mee deden). In de klas aangekomen zette ik een door mij in Hirado gemaakte eend op tafel waarna door de hele klas een luid oooh sugoi klonk. Dan vertelde ik dat dit slechts een voorbeeld is en dat we een veel simpelere gaan maken, die ik getekend heb en vele malen gekopieerd zodat ieder kind een voorbeeld heeft. Daarna deed ik voor hoe je begint en hoe je hem helemaal maakt, alles vertaald door Koteda-san. En dan loop ik de hele klas door van tafel tot tafel naar tafel om iedereen te helpen en bij te sturen. Dit is verreweg het zwaarste van alles, want dit vergt heel veel concentratie. Maar natuurlijk is dit ook heel erg leuk. Je bent echt een met de Japanse kinderen. En je hebt natuurlijk een heel bevredigend gevoel als ze na de les trots met hun zelfgemaakte eend op de foto gaan. In de pauze hebben we in de klas met de kinderen samen aan hun tafeltje gegeten. Ook dit was natuurlijk erg leuk en tijdens het eten vroegen ze van alles over Nederland: is het ver? Is het koud? Hebben ze daar witte wolken? Na de pause had ik nog een klas van 2 jaar jongere kinderen. Je kunt zien dat ze net iets minder handig zijn dan de iets oudere kinderen, maar natuurlijk is ook dit erg leuk. Eind van de dag kwam ik thuis, heb boodschappen gedaan en gedoucht. Net toen ik wilde gaan zitten belde Inoue-san of ik even kon komen. Hij had de bronzen tonijn van de Shikamachischool in zijn kantoor liggen. Op het eerste gezicht zag hij er best aardig uit maar als je goed keek zag je dat de borstvinnen die ze ingekort hebben veel te kort waren. En 1 van de borstvinnen hadden ze er niet goed aangezet, die zat enkele millimeters van het lichaam af in plaats van ertegen. De ingekorte linker borstvin zat er ook nog op de verkeerde manier aan en de tanden op de rug waren niet allemaal gelukt. Het gebruikte materiaal was ook niet erg geschikt om duidelijk details in af te gieten want van de ogen, bek en kieuwen was niet veel te zien, zodat Inoue-san en ik maar besloten hebben om deze aan de school te schenken. Het origineel van de vis ligt nu in Sasebo waar ze er misschien een mal van gaan maken. Misschien dat hij dus toch nog een keer gegoten kan worden. Inoue-san vroeg (dinsdagavond dus) of ik nog iets nieuws kon maken, maar dan moest het wel donderdag naar de school gebracht worden. Dit gaat wel lastig worden vrees ik, want morgenochtend moet ik om half 11 in het zuiden van Hirado les geven. Dan kan ik als het mee zit om ongeveer 2 uur terug zijn, maar om half vijf heb ik sado tot ongeveer 7 uur, daarna moet ik eten en dan kan ik aan het nieuwe Hirado beeld beginnen dat dus de volgende morgen af moet zijn. We zien wel hoe ver ik kom, misschien kunnen ze wat met de eend die ik voor de kinderen gemaakt heb. Ik houd jullie op de hoogte. woensdag 21 september Vanochtend om 9 uur was ik op het gemeentehuis waar ik Ymke, Ruriko-san, Amaki-san, Mioko-san, Armand, Yoriko-san en nog twee andere dames wiens naam me even ontschoten zijn ontmoette. Armand gaf namelijk les op dezelfde school als ik (Noko Elementary). Na een mooie rit van ongeveer 50 minuten kwamen we bij de school aan en na 10 minuten zaten we aan de ocha (groene thee) in het kantoor van de directeur. Eenmaal in de klas legde ik weer de beginselen van het eendkleien uit en de vertaling deed Ymke. In het begin waren een paar kinderen nog baldadig, maar na verloop van tijd zat iedereen fanatiek te werken. Zelfs toen de les was afgelopen bleven ze nog doorwerken. Ik denk dus, dat het een succesvolle les was. Nadat we in de school gegeten hadden en de kinderen me een voor een bedankt hadden, maakten we ons klaar om te vertrekken. Dat viel nog niet mee, eerst werd er weer thee gedronken. Toen vroegen ze of we nog wat wilden blijven om met de kinderen te praten. Normaal vind ik dat natuurlijk erg leuk, maar ik wilde zo snel mogelijk terug naar Hirado om aan m`n nieuwe beeld te beginnen. Zo veel tijd heb ik immers niet en ik had de sado les niet voor niets laten schieten! Ik had gehoopt om 14:00 uur terug te zijn doch dit werd toch al weer 15:10. Toen nog even langs Inoue`s huis om wat te bespreken, zodat ik om 15:45 aan m`n beeld kan beginnen. Maar ik hoef het morgen pas om 12 uur te brengen... Inoue-san komt binnen met goed nieuws. Het is nu 16:10 en hij heeft Noda-san van de Shikamachi school bijna gesmeekt of die deadline van uiterlijk donderdag brengen opgeschoven kon worden. Noda-san heft toegestemd en we mogen nu zaterdagmiddag komen. Nu kan ik tenminste wat rustiger werken. Inoue-san en ik hebben afgesproken dat ik dan 2 objecten maak. 1 voor de school en 1, de mooiste natuurlijk, voor Hirado stad. donderdag 22 september Vandaag is onze dochter Lore jarig, ze wordt 12. Toch wel jammer dat ik er niet bij kan zijn, maar ik maak het wel goed met haar. Verder heb ik over vandaag eigenlijk niet zoveel te vertellen, want ik ben de hele dag met de nieuwe objecten bezig geweest. Als je de hele dag binnen bent gebeurt er natuurlijk niet zoveel. Wel belde Inoue-san om 18:00 of ik straks mee ga naar een sushi restaurant en daar heb ik geen nee tegen gezegd. Ik las ergens dat Hirado bekend staat om z`n verse zeebanket. Nou, ik kan je verzekeren dat dit klopt, want de pijlinktvissen, die we vanavond gegeten hebben bewogen hun tentakels nog volop. Ook de zee-egels bewogen hun stekels nog toen we ze leeg slurpten. vrijdag 23 september Die objecten beginnen hun einde te naderen, zodat ik vandaag ook nog wat anders kan doen. Ik heb tot 14:00 uur gewerkt en toen heb ik Inomoto-san gebeld (Shiitake, bonsai, asiatica) of het goed was, dat ik langs kwam. Dit vond hij kennelijk niet erg, want hij zei dat ie me wel even met de auto kwam halen. Na ongeveer 5 minuten stond hij al voor de deur en kon ik instappen. Bij z`n winkel aangekomen was de kunstschilder Ishizaka-san er ook. Na wat ijskoffie gedronken te hebben vroeg Inomoto-san of we z`n netsuke collectie eens wilden zien. Wij wilden dat en we volgden hem door de keuken en de woonkamer langs een smalle trap naar een kamer boven de winkel. We kwamen in zo`n echte Japanse kamer die vol stond met kasten met de mooiste spullen. Ik moest gelijk aan mijn vriend Frans denken, die specialist is op dit gebied en vast ook zijn ogen uitgekeken zou hebben. Maar, ik heb heel wat foto`s genomen, dan kan hij er toch wat van zien. Op de grond stonden houten kisten met antieke kommen er in. Terwijl ik rond keek was Inomoto-san al druk bezig met het op de tafel zetten van z`n netsuke`s. Z`n vrouw kwam glazen ananassap met ijsklontjes brengen en kletste honderduit over hoe ze er aan kwamen, hoe oud ze waren enz. Hierna zijn we z`n bonsai nog eens gaan bekijken en gaf hij me een hele stapel bonsaitijdschriften te leen. Toen ik weer naar m`n appartement wilde wandelen gaven hij en z`n vrouw me een lift. Ze moesten toch in de buurt zijn, ze hebben namelijk ook nog een karaoke zaak waar ze tot 1 uur vannacht moeten werken (Deze mensen zijn al over de 70!) Vanavond zat ik ergens te eten toen de eigenaresse zei: "Ik ken u, u bent beeldhouwer en heeft bonsai als uw hobby". Ik kon moeilijk nee zeggen en ze haalde een tijdschrift te voorschijn, waar de 12xHolland deelnemers in stonden. We schijnen ook in een krant in Kyushu te staan en het is best grappig al je door een winkelstraat loopt en je ziet jezelf op een poster op de winkeldeur. zaterdag 24 september Om 9 uur vanochtend was ik in het agokaze atelier. Ik had daar een workshop met de kinderen van de Junior Highschool Artclub. Ze doen dat onder leiding van Iwamoto-san die ik al eerder ontmoet had. Deze kinderen waren 12 tot 15 jaar oud en stelden zich netjes een voor een aan me voor. Niet dat ik daar veel aan had want de meeste namen was ik gelijk weer vergeten. Ondanks dat deze kinderen wat gevorderd zijn was het door mij gemaakte voorbeeld toch best moeilijk (ook voor de juf). Maar je moet het natuurlijk ook niet te makkelijk maken. Toen we ongeveer 1 uur aan het werk waren, kwam Mori Kimiko-san met een doos met koude blikjes drinken. Daar waren we wel aan toe want het was er behoorlijk heet. De les liep behoorlijk uit, zou het eigenlijk tot 12.00 zijn het werd 13.00 uur. Maar als je lekker aan het werk bent dan vliegt de tijd natuurlijk. Iwamoto-san bracht me even met de auto naar mijn appartement want om 14.00 uur moesten we alweer naar de Shikamachi Technical High School. Samen met Inoue-san en Kuga-san zijn we de 2 nieuwe objecten gaan brengen (eend en uil). Op de terugweg kwamen we langs de lange pier van Hirado, die helemaal vol stond met vissers. Kuga-san stelde voor om te gaan kijken. Door de harde noordenwind komen er vliegende vissen (ago) naar de kust, die gevolgd worden door grote vissen, shiira genaamd. En op deze grote vissen hadden ze het gemunt. Na ongeveer 10 minuten stond er ineens iemand met een zwaar gebogen hengel in de hand. Hier zat duidelijk iets serieus aan. Na ongeveer 10 minuten landde hij een shiira van ongeveer 1 meter lang. Het was werkelijk een ongelooflijke mooie vis, knalgeel met blauwe stippen en een donkerblauw rechtopstaande rugvin die over de gehele lengte van de rug liep. ’s Avonds met Ymke en Hotta-san naar de vooravond van het Haiya Fuujin dansfestival geweest. Dit werd gehouden in het mooie Kameoka Kouen (park) bij het Hirado kasteel. Het was een erg kleurig spektakel met veelal harde en opzwepende muziek. Daarna met de dames gezellig uit eten geweest (nog bedankt Ymke!). zondag 25 september Vandaag was de Kigatsu tekendag, op deze dag die eens per jaar wordt gehouden gaan kinderen in de vrije natuur tekenen. ’s Morgens om 08:20 uur stond er een bus met kinderen onderaan mijn appartement te wachten. Na een ritje van ongeveer 25 minuten kwamen we in de mooie streek Kigatsu aan. Hier heeft de tijd echt stilgestaan, slingerende landweggetjes en huizen verscholen in de bergen tussen het groen. Je ziet hier overal bloemen in alle kleuren en erg veel vlinders. Nadat alle kinderen zich verzameld hadden, werden ze op verschillende mooie locaties afgezet. Ieder kind gewapend met een plank met een blad papier, potloden en zelfs waterverf. Terwijl de kinderen aan het tekenen waren, heeft Yukari Yamada-san mij de omgeving laten zien. Na 3 uur tekenen waren alle kinderen weer terug bij het gebouw waar we ons verzameld hadden en er stond voor iedereen eten klaar (kerrie met rijst en lekkere soep). Om 14:10 uur waren we terug in Hirado stad en heeft Inoue-san me gelijk afgezet bij het Haiya Fuujin dansfestival. Ook Armand gaf hier een (solo-)optreden. Ik was ervan onder de indruk! Na het festival zijn Armand, Mioko en ik samen gaan eten. Daarna hebben we bij mij nog wat gedronken en nagepraat. maandag 26 september Vanochtend even bij Inoue-san geweest, koffie gedronken en hij heeft mijn foto’s op DVD gezet. Hij geeft ook via het gemeentehuis voor mij geregeld, dat ik een CD krijg van de Haiya Fuujin muziek, die ze gisteren op het festival speelden. Hier ben ik erg blij mee, want deze muziek kun je niet in de winkel kopen. Hierna ben ik naar Inomoto-san gewandeld en heb er thee gedronken, waar ik een schaaltje druiven bij kreeg. Toen we een uurtje hadden zitten praten (in het Japans!) vroegen hij en zijn vrouw of ik zin had om te blijven eten. We zijn met de auto naar zijn karaoke-zaak gereden en hebben daar lekker gebakken rijst met garnalen gegeten. Daarna naar Machida-san gegaan voor shamisen-les (Japanse banjoachtig snaarinstrument /red.). De les ging als volgt: zij speelde een stukje voor en dan moest ik het naspelen. Omdat ik al jaren flamencogitaar speel was dit niet al te moeilijk. na de les thee gedronken uit zelfgemaakte kommen waarvan ik er twee gekregen heb. ’s Avonds was alweer de derde Tenkei-workshop. Op een gegeven moment kon je een speld horen vallen, zo geconcentreerd zat iedereen te werken. Ik ging alle tafels langs om iedereen te helpen en bij te sturen (iedereen heeft erg moeite met de kop van het dier). Toen ik weer terug bij de eerste tafel was, waren de 2 uurtjes alweer om. dinsdag 27 september Vanmorgen eerst naar Kimiko Mori-san geweest om m'n dagverslagen op de computer in te typen. Omdat Ymke deze week weg is mag ik haar computer gebruiken. Daarna naar Machida-san gelopen want ik zou met haar naar Hayama-san gaan die in Tabira woont. Hayama-san is een pottenbakker die ongelooflijk mooi woont, en befaamd is om z’n Karatsu-yaki. Inoue-san heeft me vandaar weer opgehaald en we zijn gelijk doorgereden naar Shikamachi. (Kimiko-san zet nu trouwens net een schotel lekkers naast me neer). Vandaag werden namelijk de 2 nieuwe beelden gegoten. Ze hebben hiervoor special een mal laten maken in Sasebo. En nu dus maar hopen dat het gelukt is. woensdag 28 september Eerst een workshop gedaan in de Hirado school met kinderen van 10-11 jaar. Daarna met Mori-san en Kuga-san gaan lunchen. Na de lunch zijn we naar Tsukioka-sensei gegaan. Dit is de theeceremonie lerares van Mori-san. Zij geeft les in de soort theeceremonie van de samurai, die anders is dan die van Hotta-san. Omdat ik hier voor het eerst kwam had ze een speciale scroll (kakejiku) in de tokonoma (huisaltaar) opgehangen. Ook had ze bloemen voor me neergezet en zei dat dit een belangrijk moment in m'n leven was, dat ik heel goed in me op moest nemen. S'avonds naar de dansvoorstelling van Armand en Mioko geweest, die optraden in de Komioji tempel. Ze deden een vrije improvisatie en werden op koto begeleid door Yoriko-san, de dochter van Machida-san. Na de voorstelling hebben we bij de familie Seyama lekker gegeten en gedronken. donderdag 29 september Om 9.45 eerst een wokshop gegeven in dezelfde school als gisteren. Met m'n 2 assistentes Mori-san en Kuga-san vormen we langzamerhand een geolied team. De een deelt klei uit de ander het gereedschap, planken natte doeken enz. Het is Kuga-san, die me steeds aan de tijd herinnerd, want die wil ik nog wel eens vergeten. Hierna de bronzen eend en uil bij Inoue-san opgehaald. Hij heeft ze gisteren in Shikamachi opgehaald en zien er redelijk uit. Vanmiddag ga ik ze afwerken in Shikamachi voor het grovere werk en daarna in Agokaze (Henk’s atelier /red.). Heb vanmiddag van 14.30 tot 18.00 op de school aan de bronzen gewerkt. Ze hadden al een tafel voor me klaargezet en hadden gelukkig ook alle gereedschappen. Ik hoop ze spoedig af te hebben. vrijdag 30 september Deze morgen heb ik verder gewerkt aan de 2 bronzen. Ze beginnen weer langzaam ergens op te lijken maar, zijn nog niet klaar. Ik heb trouwens een prachtig uitzicht vanuit mijn atelier, ik kijk uit op het Hirado kasteel. Ook de winkelende dames zijn vaak best het bekijken waard, al doe ik dat natuurlijk maar zelden. Om 14:00 had ik afgesproken met Oseki Aki-san. Hij is een groot natuurliefhebber en we zijn in z`n jeep naar de top van de Shiratake gereden. Op deze berg verzamelen zich in de herfst duizenden vlinders (asagi madara). Vanaf hier vliegen ze over de oceaan naar het zuiden. Het was erg warm en Aki-san vroeg of ik zin had in koffie. Dat had ik wel en dacht natuurlijk gelijk aan de blikjes koude koffie die je overall kunt kopen. Hij liep naar de auto en bleef er nogal lang bezig, was hij ze vergeten? Toen hij terugkwam droeg hij een grote tas. Hier kwam een gasfles uit met brander, koffiepot enz. Na 10 minuten zaten we met verse koffie te genieten van een prachtig panorama. Na de koffie zijn we gaan wandelen en vloog er af en toe een hoornaar (grote wesp) gevaarlijk dicht langs mijn hoofd. Het zijn een soort kleine helicopters en er sterven jaarlijks meerdere mensen aan een steek van deze leukerds, vertelde Aki lachend. En hij vertelde grappig verder, dat ik niet op de uiterst giftige slangen die hier leven moest gaan staan. Ik ben de rest van de dag uiterst dicht bij meneer Aki gebleven. zaterdag 1 oktober Om 9:45 vanmorgen had ik de art-class weer van Iwamoto-san. Het is erg lekker als je een klas een paar keer hebt, je kunt met veel minder haast werken. Ook kun je natuurlijk veer meer uitleggen en helpen. Ik had het er met Iwamoto-san over dat het prachtig zou zijn om met de meest getalenteerde kinderen 1 of 2 hele dagen te werken. Dit leek haar ook erg interessant, we denken dat ze er dan nog veel meer in op zullen gaan. Ik herinner mij een meisje dat Miki heette en op de school in Himosashi zat die behoorlijk getalenteerd was. Maar, er zijn natuurlijk ook anderen wiens naam ik weer vergeten ben. Om 2 uur vanmiddag werd ik opgehaald door Yamada Yukari-san. We hadden eerder deze week afgesproken, dat we samen naar het insectenmuseum in Tabira zouden gaan. Hier zagen we de meest uiteenlopende insecten, die allen hier in het wild leven. Op de terugweg zei ik dat ik gehoord had dat het eiland Ikitsuki zo mooi moest zijn. Wil je daar dan heen? vroeg ze. Ja, dat wilde ik natuurlijk graag. Dus zijn we gelijk doorgereden naar dat kleine mooie eilandje. We hebben er op enorm steile rotsen gelopen en van ijzingwekkende hoogte zag je de zee onder je. We hebben er in een klein restaurantje gegeten. Zij nam een kom rijst met verschillende soorten rauwe vis erop en ik had een gerecht met paling dat echt om te smullen was. Omdat de verse vis er zo enorm goed uitzag bestelde ik ook nog wat sushi. Toen we af moesten rekenen hoefde ik alleen de paling te betalen, de sushi was gratis! Ook maakte de baas nog een kleine sushi met een dun schijfje limoen erop dat erg goed smaakte. Op de weg terug zei Yukari-san dat ze een heel leuke middag had gehad en heeft me meerdere malen bedankt. zondag 2 oktober Het regende vanmorgen, zodat ik besloot om maar in m`n appartement te blijven werken. De 2 beelden zijn nog steeds niet helemaal af. Doordat het zand dat ze gebruikt hebben om in te bedden grof is krijg je ook een grove oppervlakte (giethuid). Daar dit niet mooi is moet ik die er helemaal met de hand afvijlen en schuren. Ik was de tijd helemaal vergeten toe Kuga-san om 16:00 opbelde of ik nog meeging naar het optreden van Armand. Omdat het al zo laat was besloot ik maar niet mee te gaan. Ik kon mezelf onmogelijk zo snel schoon krijgen, m`n handen en armen waren groen van het kopen en dat krijg je er erg moeilijk af zonder de juiste zeep. `s Avonds had ik nog twee leuke dingen: toen ik na het eten om ijs als dessert vroeg, hoefde ik dat niet te betalen. Toen ik daarna nog even naar een antiekwinkeltje liep kreeg ik een Karatsu schoteltje kado. maandag 3 oktober `s Morgens de laatste hand aan de 2 bronzen gelegd. Alleen de onderkant moet nog even machinaal gevlakt worden. Om 17:00 uur had ik de laatste workshop met de kinderen van de Art Class van Iwamoto-san. Direct daarna om 19:00 uur had ik de laatste tenkei workshop in de Hokubukouminkan. Een aantal mensen hebben hun wasmodel meegegeven om in Nederland te laten gieten. Na afloop zijn we met z`n allen op de foto gegaan en kreeg ik van een van de vrouwelijke deelnemers nog een cadeautje. Toen ik later met Inoue-san in een restaurantje zat viel mijn oog ineens op iets bekends. Er stond een eend van klei op de toonbank die de dochter van de eigenaar met mij op school had gemaakt. Er zwerven er waarschijnlijk een paar honderd van door Hirado. dinsdag 4 oktober Vanmorgen de allerlaatste workshop gehad in de Hirado school. De kinderen waren erg gezellig en deden goed hun best. Sommige kinderen hadden er echt iets leuks van gemaakt. Inoue-san gaf me vanmorgen een grote enveloppen met bedankbrieven van kinderen van de Himosashi school. Hier ben ik echt heel blij mee. Vanmiddag ben ik maar langzamerhand begonnen met het inpakken van m`n aardewerk en porselein. Daarna om 16:15 zijn Ymke en ik weer naar Sado geweest. Voor we begonnen liet Hotta-sensei ons eerst een aantal mooie theekommen (cha-wan) zien. Ik was helemaal weg van 2 Hagi-yaki kommen en Ymke vond een zwart Raku kom die Yuko zelf gemaakt had het mooist. We hebben eerst gezellig gebabbeld en ik liet wat foto`s van m`n werk zien. Ze waren heel enthousiast en ik kreeg gelijk een leuke opdracht van Hotta sensei. Daarna was het tijd voor het serieuze werk en maakte Ymke een kom thee voor mij. Ondertussen snoepte ik van een groene gelei-achtige zoetigheid uit Kyoto. Toen was ik aan de beurt en heb voor Hotta sensei, Ymke en mezelf een kom thee gemaakt. Hotta sensei was erg enthousiast en zei dat ik in Nederland door moest gaan met de sado-studie. Na de les kreeg ik een thee-bewaar-potje (cha-ire) van haar en een porcelijnen standaard om de bamboe garde (cha-sen) in de juiste stand op te laten drogen. woensdag 5 oktober Vanmorgen eerst lekker uitgeslapen, want het was weer wat laat geworden. Daarna wat boodschappen gaan doen want ik wilde nog wat voor thuis kopen. `s Middags bij Inoue-san de twee Hirado beelden gepatineerd. De eend is donkerbruin met groen, en de uil heeft een heel mooie patina alsof hij van hout is. Voor de rest niet zoveel gedaan, het regende de hele dag een beetje. Vanavond ga ik lekker sushi eten met de familie Seyama, hoor ik net van Inoue-san. Ik vrees dat ik er vanavond weer niet heel vroeg in zal liggen (vervelend hoor, al die uitnodigingen). donderdag 6 oktober Vandaag ben ik met Kuga-san en Hayama-san naar Karatsu geweest. Ik wilde graag de collectie aardewerk zien in het Maitsurujo (Karatsu Castle). Karatsu ligt op het eiland Kyushu en het is twee uur rijden met de auto. Nadat we de collectie bezichtigd hadden zijn we naar een groot dennenbos geweest. Dit ligt direct tegen de zee aan en Lord Matsuura heft dit geplant om z`n rijstvelden tegen de sterke wind te beschermen. Hierna naar de pottenbakker Kagamiyamagawa geweest, die mooie dingen maakt maar erg duur is. `s Avonds met Ymke en Armand bij de familie Seyama sukiyaki gegeten. bekijk ook het algemene dagverslag van 9 - 23 september | 24 september - 7 oktober | 8 - 21 oktober | 22 oktober - 4 november lees ook het persoonlijke dagverslag van Armand | Henk | Mandy | Hans